|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Artvin ve civarındaki bölgelerdeki yerleşmeler “huriler “ olarak anılan uygarlığa değin uzanmakta olduğu sanılmaktadır. Yerel düzeyde Macahel’ in tarihini yazmak mümkün olmamakla beraber Artvin ve civarı, coğrafi konum gereği akınların gelip geçtiği ve dolayısıyla sık sık savaşların patlak verdiği ve el değiştirdiği bir bölge olduğundan Macahel' de tarih boyunca çeşitli krallıklara tabii olmuştur. Binli yıllarda Efeler Kilisesinde görev yapan bir din adamının o yörede yaşayan sülalelerden söz etmesi ve söz konusu sülalelerin günümüzde aynen var olmaları yörede önemli bir değişikliğin olmadığını göstermektedir. 1380’den 1405’e kadar Aksak Timur 4 kez Gürcistan’a sefer düzenler ve saldırı yapılan bölgeler harabeye döner. 1412 yılından 1442 yılına kadar harabeye dönen ülke yeniden imar edilir. Bu tarihlerden sonra Anadolu ile tarihi dostluğu olan ve sürekli iyi ilişkiler içinde bulunan Gürcistan, Osmanlıların Anadolu’da ortaya çıkmaya başlamalarıyla birlikte batıyla ilişkileri ve ticari alışverişleri bitmiş , yoksullaşma ile birlikte ülkede iç karışıklıklar başlamıştır. Ülke birkaç beyliğe ayrılmıştır. Bu beyliklerden biri Macahel’ in de içinde bulunduğu Sabedinano Beyliği idi. Bunlar daha sonraları Samtkhe Atabekleri olarak tanınmaya başladı. Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1461 yılında Trabzon Rum Pontus Krallığı ortadan kaldırılınca Osmanlı hakimiyeti kendini göstermeye başladı. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği’nde Acara ve Macahel kendi istekleriyle Müslümanlığı kabul edip Trabzon’a bağlanarak birer küçük beylik haline geldiler.
SEMT VE SOY İSİMLERİN ORTAYA ÇIKIŞ TARİHLERİ Tbet Kilisesi (Şavşat Cevizli Köyü) ‘ni çeşitli sebeplerle ,( yardım, hastalığın tedavisi, çocukları olmayan ailelerin dua amacıyla, vb. ) ziyaret eden Macahel’ li köylüler hakkında bilgi veren Tbet Kilisesi Episkoposu o zaman Maçahela adını Miçihiyani olarak adlandırıldığını ve idari sistem olarak Şavşat’la birlikte olduğunu “Tbetis Sulta Matiyane” adlı kitapta 16.yy. başlarında bahsediyor. Kiliseyi ziyaret eden sülale (soy) isimlerini ve semtlerin adlandırıldığı tarihler hakkında şöyle yazıyor.
-Zedvake (Düzenli) 12-13 yy.
-Çhutuneti 12-13 yy.
-Eprati (Efeler) 12-13 yy.
-Hertvisi (Camili) 12-13 yy.
-Skilentici (Efeler’de Semt) 12-13 yy.
-Gundareti (Gundaravli Kayalarda Semt) 12-13
yy
-Givyeti (Maral Köyünde Semt) 12-13 yy.
-Sisvareti (Camili Köyünde Semt-Eski Adı
Sisoet) 12-13 yy.
Soy İsimleri ve Ortaya Çıkış Tarihleri
1877-1878 OSMANLI - RUS SAVAŞI
Miladi 1877-1878, Hicri 1293 tarihi olduğundan hicri tarihin son iki hanesi sayılarından oluşan 93 savaşın adı oldu ve o döneme 93 Harbi ve bu savaş sebebiyle göç edenlere de 93 Muhaciri denmiştir.Macahel köylerinden ( 26 Köy ) 1600 haneden yaklaşık yarısı (800 Hane) göç etmiştir. 1879-1881 müsaade edilen resmi göç yıllarıdır. Acara bölgesinde 38000 kişi ve tüm Kafkasya’dan 700000 kişi göç etmiştir.
Göç Yerleri
1.Artvin
2.Hopa
3.Arhavi
4.Pazar
5.Rize
6.Of
7.Sürmene
8.Yomra
9.Tirebolu (Macahel+Acara Halkı)
10.Giresun (Macahel+Acara Halkı)
11.Ünye (Macahel+Acara Halkı)
12.Ordu (Macahel+Acara Halkı)
13. Sakarya (Adapazarı)
14.Bursa (Macahel+Acara Halkı)
15.Kocaeli (Macahel+Acara Halkı)
16.Samsun (Macahel+Acara Halkı)
17. Bolu
18.Amasya
19.Balıkesir
20.Sinop
21.Tokat (Macahel+Acara Halkı)
22.Klikya (Halep Yolu Üzeri Köyler)
23.İran (İsfahan Şehri Faradion Bölgesi)
24.İsrail
25.ABD Georgia Eyaleti
26.İsveç
27.Fransa
28.Muş ve Adana
29.Yomra
1877-1878 OSMANLI –RUS SAVAŞI GÖÇÜ
Göçün oldukça karmaşık bir tarihi vardır. İlk olarak 1828-1829 yıllarında ki Osmanlı-Rus Savaşı’nın bitiminde Mesheti’den başlamıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nı izleyen yıllarda ise daha geniş bir alana yayılmıştır. Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında bölge nüfusunun düştüğü ağır ekonomik ve sosyal şartlar, Gürcistan’a iade olunan yörelerde Rus idarecilerin barbarca tutumları ve Müslüman Gürcüler'in dinlerine bağlı olmaları göçün artmasında etkili olmuştur. Muhacirlik bu bölgelerde yaşayan halkın tarihindeki en ağır trajedisidir. Göç sırasında bazı köyler tamamen boşalmış ve göç vermeyen hiç bir köy kalmamıştır. Kafkasya'daki göçlerle birlikte Osmanlı’ya göçenlerin sayısı milyona yaklaşmaktadır.
Berlin
Kongresi’nin sonucunda eskiden Osmanlı egemenliğinde yaşayan İslamlaşmış
halka seçme hakkı verilmiştir. Ya Rusya topraklarında yaşayacak ya da Osmanlı
topraklarına göçeceklerdi. Rusya ve Osmanlı’lar arasında 27 Ocak 1879
tarihinde İstanbul’da yapılan antlaşma ile muhacirliğin resmi süresi
yasallaşmış oldu. Antlaşmaya göre 3 Şubat 1882 tarihine kadar olan göç süresi
daha sonra 1884 yılına kadar uzatılmıştır. Bu süreç izleyen yıllarda
son bulmamış, hemen hemen 1921 yılına dek sürmüştür. Bölgeden göçenlerin sayısı daha fazla olabilirdi. Fakat yolculuğa hazırlanan insanları olumlu etkileyen yerel ileri gelenler, düşünürler, din adamları ve bazı beyler mevcuttu. Bunların arasında,
Keda Müftüsü Ahmet
Halipaşvili
Hulo Kasabası Kadısı
Nuri Beridze
Müftü Loman Kartsivadze (Enderun Muaalimi)
Hüseyin Abaşidze
Nuri Himşiyaşvili
Şerip Himşiyaşvili
Tevpik Atabegi
Dursun Tavdgiridze
Tupan Şarvazidze
Ahmet Halaşı (Maraditli)
sayılabilir.
Köyde tembel hane
vardı. Millet orada akşam ediyordu. Ruslar, Düzenli (Natbev) ve Efeler (Baravginav) de karakolları kurmuşlardı. Yiyeceklerini Camili’ye (Hertvise)
kadar köylüler taşırmış oradan yukarı Düzenli ve diğer köylüler
taşırmış. O dönemde Batum ve Artvin’de yaşayan halkın başında , belli
bir hükümet birliği yokmuş. Kargaşalıklar yaşanıyor ve soygun olayları
sıkça görülüyordu. Türk
tarafı için çalışan Batum Reisi Pagava Hemit Beğ. mitingler düzenliyor, referandum için hazırlıklar yürütüyordu. Macahel, 18 köyden
oluşuyor ve bu referandum sonucu 6 köy Türkiye’yi diğer 12 köy SSCB’yi
tercih etmiş. S.SC.B.'yi seçenlerin sebebi Rusları tercih etmeleri değil Batum’ suz ve
deniz limanı olmadan yaşayamayacaklarına olan inançlarıdır. 6 köy
tercihlerini Türkiye Cumhuriyeti olarak yapmışlar ve ulaşımlarını Düzenli köyünden Ömer
Ağa ile Klaskurlu Acaroğlu Ali Ağa’ nın
çabaları ile Macahel-Düzenli-Etzriyan Kedi-Klaskur güzergahından yaya olarak yapmışlardır.
Bu yol halen , kışın hasta taşınması sırasında çiğ ve tipi tehlikesine karşı, ulaşım için kullanılmaktadır.
Kışın hastalarımız eğer protokol imkanları olursa Camili-Zeda Çhutuneti
Köyü- Batum-Sarp ve Hopa’ya veya Artvin-Rize
Devlet Hastanelerine ulaştırılmakta.
TÜRKİYE - GÜRCİSTAN SINIRININ BELİRLENMESİ Gümrü antlaşmasına
göre Kazım Karabekir Paşa ile dönemin Rus komutanı ile harita üzerinde sınırlar
belirlenir. Ancak günlerce heyetler arası görüşmeler yapılır. Kvakibe ve
Kavtaret bölgesinden geçer. Mindiyeti (Maral) Kavtaret’ i değil de,
Camili’ deki Kavtaret’ tir diye direten
Mısırlıoğlu İshak dedenin dediği olur ve Maral Kavtaret yerine Camili
Kavtaret üzeri bugünkü bilinen hudut çizilir. Batum Milletvekili Murgullu
Edip Bey, Batum’ un Rus tarafında
kalmasına şiddetle itiraz eder. Çünkü deniz yolu olmayan , denizle bağlantısı
olmayan bir bölgenin gelişmesi mümkün değil der ama sonuç alamaz. Hudutlar belirlendikten sonra pasavan denilen gümrük kağıdı ile sınırdan geçişler olmuş, “Camili Hudut Kapısından ” bucak müdürlerinin düzenlediği pasavanla geçişler yapılmıştır.
Karşı
köylerden (Macahel Köyleri) Gorgaziyet Köyü Sahundara , “Çhutunarlebi’de
(Çikunet Köylüleri) Çikunet yaylasına yaylacılık için yolculuk yaparlardı.
Az miktarda da olsa Camili Hudut Kapısı Gümrüğü' nde vergi ödenirmiş.
YAKIN TARİH 1921 yılında 7 Temmuz tarih ve 133 no'lu kanunla Merkez Macahel, Maradit ve Murgul Nahiyeleri ve 26 köyden müteşekkil Borçka Kazası kurulmuş ve Artvin Sancağı'na bağlanmıştır. 5 yıl sonra 26 Haziran 1926 tarih ve 877 kanunla Borçka Kazası Nahiye'ye çevrildi. 28 Mayıs 1928 ve 1282 yeni kazanın kuruluşu hakkındaki kanun ile Borçka yeniden kaza Maradit'te yeniden nahiye oldu. Bu yeni kazaya Maradit, Macahel ve Murgul nahiyeleri bağlandı. Macahel'de Yöreye ulaşım 1968 yılına kadar yaya olarak sağlanmış 1968 yılından sonra toprak bir yol yapılmış ve ulaşım bu yolla sağlanmaya çalışılmıştır. Fakat kış mevsiminde yolun 6 ay boyunca kar dolayısıyla kapalı olması yol çalışmalarını etkilemekte ve yöreye araçla ulaşım yapılamamaktadır. Yol geliştirme çalışmaları değişik tarihlerde aralıklı olarak devam etmiştir. Yörenin uzun yıllar süren ulaşım problemine kesin bir çözüm getirmek amacıyla yol asfaltlama çalışmaları başlamış olup halen aralıklı olarak devam etmektedir. Macahel bölgesinde ilk elektrik 1983 yılında kullanılmaya başlanmıştır.
Kaynaklar : - Macahel Eğitim Kültür Yardımlaşma Vakfı Yayınları No: 3 - http://www.borcka.gov.tr
|